Ανακύκλωση: το χρηματιστήριο των σκουπιδιών

Του ΑΡΓΥΡΗ ΔΕΜΕΡΤΖΗ

Παράνομες συναλλαγές εταιρειών με τη διοίκηση του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης, κερδοσκοπία, φοροδιαφυγή, αθέμιτος ανταγωνισμός, ανυπολόγιστη περιβαλλοντική ζημιά, αλλά και παράνομη εξαγωγή αποβλήτων σε τρίτες χώρες

Πελώρια ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα αλλά και τις σκοπιμότητες που εξυπηρετούνται προκαλούν οι χειρισμοί που επιφυλάσσει η διοίκηση του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) του υπουργείου Περιβάλλοντος σε πολύκροτες υποθέσεις που σχετίζονται με τη λειτουργία συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων. Πρόκειται για συστήματα ανακύκλωσης τα οποία ελέγχονται για μεγάλης έκτασης παράνομες συναλλαγές, κερδοσκοπία, φοροδιαφυγή, αθέμιτο ανταγωνισμό αλλά και ανυπολόγιστη περιβαλλοντική ζημιά από την παράνομη ταφή επικίνδυνων τοξικών αποβλήτων ή την παράνομη εξαγωγή των αποβλήτων σε τρίτες χώρες, κυρίως σε Βουλγαρία και Αλβανία.
Ο ΕΟΑΝ έχει την ευθύνη της συνολικής επιτήρησης των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης και αποβλήτων καθώς και διπλό ρόλο: αφενός μεν να προασπίζεται την προστασία του περιβάλλοντος, αφετέρου δε να ελέγχει τη σωστή διαχείριση του «κουμπαρά της ανακύκλωσης», που συγκεντρώνει εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. Είναι τα έσοδα από το λεγόμενο τέλος ανακύκλωσης, το οποίο είναι ενσωματωμένο στην τιμή των προϊόντων. Το τέλος προπληρώνουν οι καταναλωτές σε κάθε αγορά, από αυτήν της απλής χάρτινης σακούλας και της ηλεκτρικής συσκευής μέχρι του αυτοκινήτου. Οι έμποροι και οι εισαγωγείς των προϊόντων έχουν υποχρέωση να διοχετεύουν αυτά τα χρήματα στους αδειοδοτημένους φορείς για ανακύκλωση. Τα συστήματα ανακύκλωσης με τη σειρά τους πρέπει, σύμφωνα με το νόμο, να είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και οι επιπλέον εισπράξεις να διοχετεύονται σε νέες επενδύσεις ανακύκλωσης.
Αντίπαλα συστήματα...
Τα τελευταία χρόνια έχουν ξεσπάσει ομηρικές διαμάχες μεταξύ αντίπαλων συστημάτων ανακύκλωσης, με αλληλοκατηγορίες αλλά και τεκμηριωμένες καταγγελίες, που ρίχνουν βαριές σκιές όσον αφορά τη διαχείριση πολλών εκατομμυρίων ευρώ, ενώ πολλές από τις υποθέσεις απασχολούν ήδη τη Δικαιοσύνη. Παράλληλα φαίνεται ότι πλήθος διαχειριστικά, οργανωτικά και άλλα θέματα που αφορούν τον «παράδεισο» της ανακύκλωσης μάλλον μπαίνουν κάτω από το χαλί. Επίσης τα αποτελέσματα διαχειριστικών ελέγχων που έγιναν τα τελευταία χρόνια ουδέποτε δημοσιοποιήθηκαν.
Στην κορυφή του ΕΟΑΝ έχει τοποθετηθεί από την περασμένη άνοιξη ο Ιωάννης Αγαπητίδης, ως επιλογή του εποπτεύοντος αναπληρωτή υπουργού ΠΕΚΑ Στ. Καλαφάτη, ενώ στο διοικητικό συμβούλιο του οργανισμού συμμετέχουν και εκπρόσωποι φορέων και οικολογικών οργανώσεων. Ο οργανισμός φαίνεται αδύναμος να βάλει τάξη στο «πάρτι της ανακύκλωσης», ενώ παράλληλα το θέμα φαίνεται να είναι χαμηλά στην ατζέντα των παρεμβάσεων της πολιτικής ηγεσίας.
Στην αιχμή των εξελίξεων, που δείχνουν ότι κάτι περίεργο υπάρχει στο «βασίλειο της ανακύκλωσης», είναι η πρόσφατη απόφαση του ΕΟΑΝ για ανάκληση της άδειας λειτουργίας ενός συστήματος ανακύκλωσης που διαχειρίζεται ποσό άνω των 70 εκατομμυρίων ευρώ. Η απόφαση ελήφθη στο δ.σ. του ΕΟΑΝ με ψήφους 7-2 μειοψηφούντος του προέδρου κ. Αγαπητίδη. Σύμφωνα με την απόφαση, που αναρτήθηκε στη «Διαύγεια», η ανάκληση της άδειας έγινε υπό το βάρος βαρύτατων αιτιάσεων, όπως ότι το σύστημα αυτό «δεν τήρησε τους όρους χορήγησης της έγκρισής του», «συνεργαζόταν με επιχειρήσεις που πραγματοποιούσαν κατά ανάθεσή του εργασίες, χωρίς να διαθέτουν τις προβλεπόμενες από την κείμενη νομοθεσία άδειες διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων». Επίσης ότι παραβίασε το μη κερδοσκοπικό του χαρακτήρα «ασκώντας επιχειρηματική δραστηριότητα με σκοπό το κέρδος κατά τρόπο αθέμιτα ανταγωνιστικό έναντι ομοειδών επαγγελματιών και επιχειρήσεων του κλάδου». Ακόμη ότι ασκούσε «αθέμιτη εκμετάλλευση της δεσπόζουσας θέση τους στην αγορά». Και το κυριότερο, ότι υπήρξε «αδυναμία επαλήθευσης πολλών δαπανών του συστήματος με αντίστοιχα παραστατικά, που διαπίστωσε ο πρόσφατος έλεγχος, καθώς και με τη διόγκωση του διοικητικού κόστους, που καταδεικνύουν αδιαφάνεια και άτακτη οικονομική διαχείριση κοινωνικών πόρων».
Περιπετειώδης ανάκληση
Η υπόθεση του συγκεκριμένου συστήματος εξετάστηκε και ελήφθη η περιπετειώδης απόφαση ανάκλησης της άδειας λειτουργίας στο δ.σ. του ΕΟΑΝ ύστερα από 6 χρόνια επώνυμων καταγγελιών, πλήθος επιβαρυντικών εκθέσεων των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, παρεμβάσεων επίσημων θεσμικών φορέων μεταξύ των οποίων ΓΣΕΕ, ΚΕΔΕ, Βιοτεχνικό Επιμελητήριο, και φορέων της ανακύκλωσης, την υποβολή αλλεπάλληλων ερωτήσεων προς την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΚΑ από βουλευτές Ν.Δ., ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ κ.ά.
Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι αμέσως μετά την απόφαση ανάκλησης το δ.σ. του ΕΟΑΝ προχώρησε σε νέα απόφαση, η οποία στην πραγματικότητα έδωσε νέα παράταση λειτουργίας στο σύστημα. Οι υπεύθυνοι του συστήματος με ανακοίνωσή τους υπογράμμισαν ότι οι αποφάσεις που ελήφθησαν είναι «έωλες, αβάσιμες και παράνομες» προεξοφλώντας ότι το «σύστημα δεν βάζει τίτλους τέλους». Προφανώς επίκειται δικαστικός αγώνας, ανοιχτή σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ αντίπαλων συστημάτων και το σίριαλ συνεχίζεται με τον ΕΟΑΝ και το ΥΠΕΚΑ σε ρόλο τροχονόμου.
Παρατηρητήριο Περιβάλλοντος
Η πρόεδρος του Παρατηρητηρίου Πολιτών για την Αειφόρο Ανάπτυξη, Μαργαρίτα Καραβασίλη, που είχε ενεργό συμμετοχή στην αποκάλυψη των πτυχών της υπόθεσης, χαιρέτισε την απόφαση ανάκλησης της άδειας του συγκεκριμένου συστήματος, που πήρε ο ΕΟΑΝ. Με επιστολή της προς τον αναπληρωτή υπουργό ΠΕΚΑ κ. Καλαφάτη ζήτησε «την άμεση εφαρμογή της απόφασης του ΕΟΑΝ, χωρίς προφάσεις και διαδικαστικές καθυστερήσεις». Επίσης ζήτησε την εξυγίανση του συνόλου της εναλλακτικής διαχείρισης, την επιβολή των κυρώσεων επί των μη σύννομων ενεργειών της διοίκησης του συστήματος, καθώς και της κρατικής διοίκησης σε βάρος του Ελληνα πολίτη, το δραστικό περιορισμό των παράνομων συναλλαγών, τον έλεγχο τήρησης των νόμιμων διαδικασιών συλλογής και ανακύκλωσης, τη θέσπιση νέων κανόνων και λήψη αναγκαίων θεσμικών και διοικητικών μέτρων για την περιστολή του φαινομένου της παράνομης απόρριψης αποβλήτων συσσωρευτών ή εξαγωγών σε τρίτες χώρες. Και την προώθηση χωροθέτησης και δημιουργίας χώρων υγειονομικής ταφής επικίνδυνων αποβλήτων.
Πηγή